ABD’nin Kansas eyaletinde Ocak 2024’te başlayan tüberküloz (TB) salgını, Mart 2025 itibarıyla devam ediyor. Şu ana kadar 147 kişiye TB teşhisi konulurken, 67 kişi hastalığı aktif olarak geçiriyor. Geriye kalan 80 kişi ise semptom göstermeyen ancak enfeksiyon taşıyan bireylerden oluşuyor. Salgın nedeniyle şu ana kadar iki kişi hayatını kaybetti.
Binlerce yıl öncesine dayanıyor
Tüberküloz, dünya genelinde COVID-19 dışında en çok ölüme neden olan bulaşıcı hastalık. Hastalığın geçmişi binlerce yıl öncesine dayanıyor; MÖ 410-400 yıllarında Hipokrat tarafından tanımlanmış ve “tükeniş hastalığı” olarak adlandırılmıştı.
19. yüzyıla kadar ölümcül bir hastalık olan TB, 1882’de Alman bilim insanı Robert Koch tarafından keşfedilen bakterisi sayesinde daha iyi anlaşılmaya başlandı. Tedavi edilmediğinde hastaların yarısını öldürebilen bu hastalık, antibiyotiklerle tedavi edildiğinde ölüm oranını %12’ye düşürebiliyor.
Tüberküloz nasıl yayılıyor?
TB, hasta kişilerin öksürmesi, konuşması veya hatta nefes almasıyla havaya yayılan küçük enfekte damlacıklar aracılığıyla bulaşıyor.
Nadir durumlarda pastörize edilmemiş süt ürünleriyle veya kemik grefti gibi tıbbi işlemlerle de bulaşma riski bulunuyor.
Kansas’taki salgının kesin kaynağı henüz belirlenemese de düşük gelirli bölgelerde yayılımın daha yüksek olduğu belirtiliyor.
COVID-19 salgını tüberkülozun dönüşünü hızlandırdı
Bilim insanlarına göre COVID-19 pandemisi, tüberküloz vakalarının küresel çapta yeniden artmasına neden oldu.
2020-2023 yılları arasında TB vakaları yzüde 4,6 oranında artarken, ABD’de 2022-2023 yılları arasında yüzde 15’lik bir yükseliş yaşandı.
Pandemi sürecinde hastaların sağlık merkezlerine erişiminin kısıtlanması, erken teşhisin gecikmesine ve tedavilerin aksamasına yol açtı. Ayrıca tüberküloz ilaçlarındaki tedarik sıkıntıları da bu artışın nedenlerinden biri olarak gösteriliyor.
Çoklu ilaç direnci tedaviyi zorlaştırıyor
Tüberkülozun kesin tedavisi, çoklu antibiyotik kombinasyonlarıyla en az altı ay süren bir tedavi gerektiriyor. 1940’larda geliştirilen ilk antibiyotik olan streptomisin, kısa sürede bakterinin direnç kazanması nedeniyle yetersiz kaldı.
Günümüzde kullanılan iki veya dört antibiyotikli kombinasyon tedavisi hem aktif hem de gizli TB enfeksiyonlarını tedavi etmek için uygulanıyor. Ancak tedavi sürecindeki aksamalar, çoklu ilaç direncine yol açarak hastalığın daha zor tedavi edilmesine neden olabiliyor.
Erken teşhis önem taşıyor
Uzmanlar, TB’nin halen küresel bir halk sağlığı sorunu olduğunu vurguluyor. Özellikle semptom göstermeyen kişilerin hastalığı yıllarca taşıyabileceği belirtiliyor. Bu nedenle, erken teşhis ve eğitim programlarıyla toplumun bilinçlendirilmesi büyük önem taşıyor.
ABD’li sağlık yetkilileri, Kansas’taki salgının kontrol altına alınabilmesi için toplum taramalarını artırmayı ve tedavi sürecini hızlandırmayı planlıyor.
