Dünyada ilk kez yapılan güneş fırtınası tatbikatı, insanlığın şiddetli uzay hava koşullarına karşı hazırlıksız olduğunu gösterdi. Aralarında ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin (NOAA) de bulunduğu kurumlar, yaklaşan bir süper güneş fırtınasına karşı müdahale kapasitesini test etti. Tatbikat, uzaydan gelen yüksek enerjili parçacıkların iletişim, ulaşım ve enerji altyapısında yaratabileceği yıkımı simüle etti.
Güneş fırtınaları; uydular, astronotlar, elektrik şebekeleri ve radyo iletişimi üzerinde doğrudan etki yaratabiliyor. Güneş’ten koparak Dünya’ya ulaşan yüklü parçacıklar, özellikle GPS sistemleri, ticari havacılık ve alçak yörüngedeki uydular için risk oluşturuyor.
Tatbikat sırasında, son 20 yılın en güçlü güneş fırtınası olan Gannon fırtınası Dünya’yı vurdu. 10 Mayıs 2024’te gerçekleşen olay, G5 kategorisinde sınıflandırıldı. Fırtına, aurora ışıklarının ekvatora kadar indiği ender anlardan biri olurken, birçok bölgede elektrik kesintileri yaşandı, uydular geçici olarak devre dışı kaldı.
Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’ndan Ian Cohen, tatbikatın sadece teknik değil, iletişimsel eksikleri de ortaya çıkardığını söyledi. Cohen’e göre, uzay hava olayları konusunda üst düzey karar alıcılara farkındalık kazandırmak önemli, ancak farklı kurumlar arasında bilgi paylaşımı ve kriz anında koordinasyon hâlâ yetersiz.
Rapor, aşırı uzay hava koşullarına karşı kurumlar arası iletişimin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Ayrıca federal, eyalet ve yerel düzeyde hızlı müdahaleyi mümkün kılacak sistemlerin eksik olduğu belirtiliyor. Bilim insanları, bu tür fırtınaların etkilerini önceden kestirmenin zor olduğunu, bazı durumlarda çarpışmadan sadece 15 ila 45 dakika önce tespit yapılabildiğini hatırlatıyor.
Bu nedenle Güneş’e daha yakın yörüngelere yeni gözlem araçları yerleştirilmesi çağrısında bulunuluyor. Aynı zamanda halkın bu konuda bilgilendirilmesi ve eğitim kampanyalarıyla farkındalığın artırılması gerektiği ifade ediliyor.
Raporda, ekstrem uzay hava olaylarının ulusal güvenliği ve kritik altyapıları tehdit edebileceği vurgulanarak, bu tür felaketlere depremler, kasırgalar veya siber saldırılar gibi hazırlıklı olunması gerektiği uyarısı yapılıyor.
