Harvard Üniversitesi’nden jeofizik uzmanı Natasha Valencic ve ekibi, dünya genelinde biriken dev baraj sularının yalnızca deniz seviyesini düşürmekle kalmayıp, aynı zamanda gezegenin manyetik kutbunu da kaydırdığını ortaya koydu.
Araştırmaya göre, yaklaşık 7 bin büyük barajda biriktirilen su, yerkabuğunun dönüş eksenini, yerin iç katmanlarında manyetik alanı üreten merkezden yaklaşık 1 metre saptırdı.
Deniz seviyesi 21 milimetre azaldı
Yüzeydeki bu su kütleleri, okyanuslardan çekildiği için deniz seviyesinde de küresel ölçekte 21 milimetrelik bir düşüşe yol açtı. Bilim insanları, bu durumu “gerçek kutup kayması” (true polar wander) olarak adlandırıyor. Yani gezegenin iç manyetik kutbu sabit kalırken, yerkabuğunun konumu bu kutba göre değişiyor.
Barajlar kutbu doğudan batıya taşıdı
Araştırmaya göre, 1835 ile 1954 yılları arasında Avrupa ve Kuzey Amerika’da yapılan barajlar nedeniyle Kuzey Kutbu yaklaşık 20 santimetre doğuya, Rusya yönüne kaydı. 1954 ile 2011 arasında ise Asya ve Doğu Afrika’daki baraj inşaatları nedeniyle 57 santimetre batıya, Kuzey Amerika’ya doğru hareket etti.
İklim değişikliğiyle birlikte düşünülmeli
Valencic, “Yeni bir buzul çağına girmeyeceğiz ama bu tür kaymaların deniz seviyesi üzerinde önemli etkileri var” diyerek barajların sadece yerel değil, küresel etkiler doğurduğunu vurguladı.
Araştırma, bugüne dek inşa edilen barajların, son yüzyıldaki deniz seviyesi yükselmesinin dörtte birini ,yılda yaklaşık 1.2 milimetre, geride tuttuğunu gösteriyor. Bu, bazı açılardan olumlu görülse de uzmanlar uyarıyor: “Barajların konumu, deniz seviyesinin hangi bölgelerde ne kadar yükseleceğini doğrudan etkiliyor.”
İnsan etkisi her yerde
Uzmanlara göre manyetik kutup kaymaları, atmosferin incelmesi, okyanus sirkülasyonlarının değişmesi ve hatta volkanik hareketlenmeler dahil olmak üzere birçok küresel değişimde insan etkisi göz ardı edilemez boyuta ulaştı.
Söz konusu araştırma, Geophysical Research Letters dergisinde yayımlandı.
