Avustralya merkezli bir gökbilimci ekibinin incelediği Apep Nebulası, şimdiye kadar görülmüş en etkileyici yıldız yapılarından biri olarak değerlendiriliyor.
Ölmekte olan yıldızların şiddetli sonu
En büyük yıldızlar, yaşamlarının sonunda süpernova patlamasına dönüşmeden önce dış katmanlarını şiddetle fırlatarak sadece ağır çekirdeklerini geride bırakır. Bu yıldızlara, keşfeden gökbilimcilerin onuruna Wolf-Rayet yıldızları denir.
Bu yıldızların güçlü yıldız rüzgarları, ikili sistemlerdeki daha zayıf yıldızların rüzgarlarıyla çarpıştığında karbon açısından zengin soğuk bölgeler oluşur. Bu ortamlar, evrende ilk kez karbon tozunun ortaya çıktığı yerlerdir, yani bir bakıma bizim temel yapı taşlarımızın doğduğu alanlardır.
Normalde bu yıldızlar tozu spiral şeklinde dışarı atar ve uzayda sulama başlığı gibi yayılmalar oluşturur. Ancak Apep, bu kalıba uymadı.
Eşit güçte iki yıldız, karmaşık yapılar
Yeni JWST verilerine göre Apep, tek bir güçlü yıldızdan ibaret değil. İki eşit güçlü Wolf-Rayet yıldızından oluşuyor. Bu ikili sistem, klasik spiral yerine daha geniş açılı bir koni şeklinde toz yapısı oluşturuyor ve bu yapı bir rüzgar tulumu gibi görünüyor.
Ayrıca 2018’de fark edilen üçüncü bir uzak yıldızın sisteme ait olup olmadığı belirsizdi. Ancak yeni veriler, bu yıldızın da sisteme bağlı olduğunu doğruladı.
JWST’nin MIRI kızılötesi kamerasıyla elde edilen görüntülerde sıcak yapılar mavi, soğuk yapılar kırmızı olarak gösteriliyor. Görselde üç ayrı toz kabuğu, yavaş yavaş soğuyan dış tabakalar olarak dikkat çekiyor.
“Üçüz” yıldız sistemi
Macquarie Üniversitesi’nden yüksek lisans öğrencisi Ryan White’ın çalışması, yıldızların yörüngesini çözümlemek için hızlı bir bilgisayar modeli geliştirdi.
Bu model sayesinde toz kabuklarında ‘ısırık’ şeklinde bir boşluk olduğu keşfedildi. Bu boşluğun, üçüncü yıldızın rüzgarı tarafından açıldığı anlaşıldı.
Bu bulgu, Apep’in yalnızca ikili değil, üçlü bir yıldız sistemi olduğunu bilimsel olarak kanıtladı.
Kozmik güzellik ve bilimsel keşif iç içe
Caltech’ten Yinuo Han’ın öncülüğündeki başka bir çalışma, tozun nasıl soğuduğunu ve sistemin düşündüğümüzden daha uzak olduğunu gösterdi. Bu, yıldızların aslında çok daha parlak olduğunu ancak önceki “yavaş rüzgar ve hızlı dönüş” hipotezini zayıflattığını ortaya koydu.
Araştırmacılar, Apep gibi sistemlerin sadece yıldızların ölümünü değil, evrendeki karbonun ve dolayısıyla yaşamın kökenini anlamak açısından da büyük önem taşıdığını vurguluyor.
Bilim insanları, “yıldız ölümünün şiddetiyle oluşan bu karmaşık yapılar Newton’u bile büyüleyecek türden” diyerek, bu keşiflerin hem bilimsel hem de estetik açıdan olağanüstü olduğunu ifade ediyor.
